ARTYKUŁ
Utylitaryzm w klasycznej ekonomii politycznej
Więcej
Ukryj
Data publikacji: 31-03-2017
Stosunki Międzynarodowe – International Relations 2017;53(1):149-167
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Utylitaryzm miał duży wpływ na scementowanie założeń myśli ekonomicznej –
szczególnie w kształtowaniu jej aksjomatycznej podstawy: wyobrażenia natury
człowieka – wolnego politycznie i ekonomicznie, racjonalnego i egoistycznego
indywidualisty. Produktu europejskiej filozofii i historii: oświecenia, pozytywizmu,
utylitaryzmu, Francuskiej Rewolucji czy brytyjskiego empiryzmu i liberalizmu.
Przyjęcie koncepcji homo oeconomicus stało się punktem wyjścia do refleksji
nad ekonomią dla szkoły klasycznej, neoklasycznej i po dzień dzisiejszy kształtuje rozumienie zjawisk ekonomicznych. Klasyczni twórcy utylitaryzmu: Jeremy
Bentham, John Stuart Mill i Francis Edgeworth byli uznanymi ekonomistami.
Wspomniane założenia, typowe dla cywilizacji Zachodu, legły u podstaw formowania postulatów ekonomii politycznej. Zakres ingerencji założeń utylitaryzmu
w kształtowanie ekonomii jako nauki nadał kierunek jej rozwojowi, stanowiąc
jednocześnie instrument metodologiczno-pojęciowy objaśniający naturę i mechanikę zjawisk ekonomicznych. Doktryna utylitarna wniosła do ekonomii pojęcie
szczęścia, w nauce tej definiowanego jako użyteczność – przyczynku rewolucji
marginalistycznej; uznawana jest za źródło ekonomii dobrobytu i teorii podziału;
bezpośrednio kształtowała koncepcje państwa i prawa w ekonomii, rozwinęła
teorię handlu międzynarodowego, a jej konsekwencjalizm daje działaniom ekonomicznym bezpośrednie odniesienie do zasad moralności. Wszystko to sprawia, że
utylitaryzm jest bardzo przydatnym instrumentem rozumienia i tłumaczenia zjawisk
ekonomicznych, szczególnie w obszarze kulturowym, który ją zrodził i w którym
się rozwinęła. Pozwala na pełniejsze odczytanie rzeczywistości międzynarodowej
w obszarze handlu, finansów czy przepływów czynników produkcji.