ARTYKUŁ
Rada Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych
po zimnej wojnie
Więcej
Ukryj
Data publikacji: 31-12-2016
Stosunki Międzynarodowe – International Relations 2016;52(4):221-241
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Rada Bezpieczeństwa NZ przeszła znaczącą ewolucję po zakończeniu zimnej
wojny. Objęła ona trzy wymiary: przedmiot działania, instrumenty oraz procedurę.
Coraz szerszemu ujmowaniu zagrożeń pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego towarzyszyły zmiany w zakresie środków i metod działania, które znacząco
wyszły poza katalog określony w Karcie NZ. Szczególne znaczenie mają nowe
kompetencje Rady o charakterze normatywnym oraz quasi-sądowniczym. Rozrost
kompetencji Rady Bezpieczeństwa w wymiarze przedmiotowym i operacyjnym
pozwala wyciągnąć wniosek o niewątpliwym rozroście „władzy” tego organu,
a równocześnie stwarza problem jego legitymizacji. Nie ulega bowiem wątpliwości, że skład Rady, który obejmuje pięciu stałych członków z prawem weta oraz
10 niestałych, wybieranych co 2 lata według zasady sprawiedliwego podziału
geograficznego, bez takiego prawa, nie odpowiada obecnemu układowi sił i rozkładowi interesów. Ponadto sama procedura funkcjonowania Rady jako organu
zamkniętego przed światem, pozbawionego faktycznie kontroli, pracującego przy
braku transparentności podważała jego wiarygodność, tym bardziej że jego decyzje
wiążą wszystkie państwa. Podejmowane dotąd próby całościowej zmiany tego
stanu nie zakończyły się sukcesem, natomiast skuteczne okazały się działania na
rzecz poprawy funkcjonowania Rady, zmniejszenia deficytu demokratycznego,
zwiększenia przejrzystości i transparentności oraz włączenia podmiotów trzecich
w procesy decyzyjne. Artykuł analizuje ujęcie Rady w Karcie NZ, następnie omawia
procesy wzrostu jej aktywności i kompetencji przedmiotowej oraz rozszerzania
zakresu i zróżnicowania środków. Podejmuje też kwestię zmiany w zakresie procedury, będące próbą usprawnienia funkcjonowania i „demokratyzacji” tego organu.