ARTYKUŁ
Przedmiot, teoria i metodologia nauki
o stosunkach międzynarodowych
Więcej
Ukryj
Data publikacji: 31-03-2015
Stosunki Międzynarodowe – International Relations 2015;51(1):11-34
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie o teoretyczno-metodologiczną tożsamość nauki o stosunkach międzynarodowych. Nawiązuje ono
do pytania postawionego przez wybitnego badacza stosunków międzynarodowych Mortona Kaplana w 1961 r.: czy stosunki międzynarodowe są dyscypliną
naukową?1
Dyskusja na ten temat w Polsce i w świecie rozpoczęła się po drugiej
wojnie światowej. Ludwig Ehrlich w 1947 r. pisał, że „nauka o stosunkach międzynarodowych zajmuje się tą najszerszą stroną współżycia ludzi, którą jest współżycie całej ludzkości, »współżycie narodów«”, a Remigiusz Bierzanek w 1971 r.
utrzymywał, że ,,dyscyplina naukowa stosunki międzynarodowe powstała nie
z podziału istniejącej dotychczas szerszej dyscypliny, ale w sposób syntetyczny”. Był więc pierwszym badaczem w Polsce, który wskazał na wielo- i interdyscyplinarny charakter tej nauki.
Artykuł opiera się na założeniu mówiącym, że na podstawie kryteriów ontologicznych, epistemologicznych i metodologicznych można zidentyfikować cechy
dyscyplinarności nauki o stosunkach międzynarodowych. W wymiarze ontologicznym kategorie ,,suwerenności” i ,,międzynarodowości” oraz wydzielenie
poziomów analizy umożliwia określenie przedmiotu i zakresu badań nauki o stosunkach międzynarodowych, która w wymiarze epistemologicznym charakteryzuje się posiadaniem własnych teorii i bogatej tradycji teoretyzowania. Nauka
o stosunkach międzynarodowych charakteryzuje się specyficzną, przystosowaną do przedmiotu badania metodologią.
Nauka o stosunkach międzynarodowych ma również własną historię i historiografię – to ważne kryteria sprzyjające kształtowaniu się tożsamości dyscypliny i samoświadomości teoretyczno-metodologicznej uczonych prowadzących
działalność badawczą w tej dziedzinie.