Centralnym problemem stanowiącym kanwę niniejszego tekstu jest państwo – instytucja polityczno-prawna i społeczna o tradycji sięgającej starożytności występująca w przestrzeni międzynarodowej bardzo się różniącej od tej, w jakiej powstawała. Zagadnieniem poddawanym naukowej refleksji są siły sprawcze uruchamiające potencjał adaptacyjny do zmieniającej się w długim diapazonie czasowym rzeczywistości skutkujące m.in. tym, iż państwo jako wspólnota wymyka się dzisiaj prostym uogólnieniom, budzi wiele kontrowersji, jawi się jako forma schyłkowa, byt „rozmyty”, mało czytelny. Zawarte w tekście treści odnoszą się do konstrukcji teoretycznej francuskiego historyka czasów nowożytnych Fernanda Braudela, przedstawiciela Szkoły Annales „długiego trwania”, zbudowanej na założeniu trzech faz (interwałów) czasowych, o progowym, fundamentalnym znaczeniu w rozwoju świata i cywilizacji. Cywilizacje, jak pisze Fernand Braudel, powstają na skrzyżowaniu czasu i przestrzeni. Dotyczy to także państw, których powstanie, trwanie i rozwój są wypadkową krzyżowania się czasu niosącego zmiany i przestrzeni, których one dotyczą. Państwo z perspektywy „długiego trwania” symbolizuje przemiany struktur społecznych, ich rozwój oraz cywilizacyjny dorobek. Za każdą bowiem zmianą w przestrzeni międzynarodowej, stanowiącej dla państwa fundament „długiego trwania”, idą zmiany nieobojętne dla niego. W perspektywie „długiego trwania” zdolność wchłaniania ich następstw przez tę instytucję przypomina nie- rzadko „taniec tarantuli”, który ma/może uleczać je z następstw ukąszenia przez jadowitego pająka. Podjęty problem pozostaje w bezpośrednim związku z kwestią referencyjności i relacyjności zjawisk i zdarzeń od pokoleń zachodzących w realnym świecie, a nieobojętnych dla państwa i jego ontologicznej treści.