Uruchomienie Stałej Współpracy Strukturalnej (PESCO) i Europejskiego Funduszu Obronnego (EDF) stanowiły przełomowy moment nie tylko w odniesieniu do integracji europejskiej w zakresie bezpieczeństwa i obrony, ale również jako kolejny etap w rozwoju zjawiska międzynarodowej współpracy zbrojeniowej. Z tego względu geneza tego typu współdziałania zasługuje na uwagę. Artykuł prezentuje formy stadialne międzynarodowej współpracy zbrojeniowej w dziejach najnowszych oraz przyczyny, dla których państwa decydowały się brać w nich udział. Szczególne przykłady stanowią w tym kontekście kompleksowa współpraca radziecko-niemiecka z lat 20. XX w. w zakresie rozwoju przemysłu obronnego, pozwalająca na ominięcie ograniczeń nałożonych na Niemcy przez traktat wersal- ski, a także współdziałanie fińsko-estońskie w rozwijaniu zdolności obronnych. Zasadniczym celem artykułu jest zatem zrekonstruowanie podstaw stanowiących wzorce dla inicjatyw dotyczących współpracy w zakresie zbrojeń, podejmowanych po II wojnie światowej przez państwa Europy Zachodniej.